Sociale bijdragen, wat zijn dat eigenlijk?

Als zelfstandig ondernemer ben je verplicht om aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. Vanaf dan betaal je elk kwartaal sociale bijdragen. Dankzij je sociale bijdragen ontvang je gezinsbijslag, bouw je aan een pensioen, krijg je medische kosten terugbetaald en ben je verzekerd van een uitkering wanneer het wat minder goed gaat.

Wat zijn sociale bijdragen?

Elk kwartaal betaal je sociale bijdragen om in orde te zijn met je sociale zekerheid. Op die manier bouw je sociale rechten op. Bij mensen in loondienst is het de werkgever die die bijdragen doorstort naar de overheid. Velen schakelen hiervoor een sociaal secretariaat in. Voorbeelden van sociale verzekeringsfondsen zijn Xerius Acerta, Securex, SD Worx, Liantis, Partena… Als zelfstandige ben je zelf verantwoordelijk voor de betaling van die sociale bijdragen. Jij betaalt je bijdrage aan je sociaal verzekeringsfonds naar keuze, dat het op zijn beurt doorstort naar de overheid.

Hoe worden ze berekend?

Je sociale bijdrage is een wettelijk percentage van 20,5% op je jaarlijkse netto belastbaar beroepsinkomen. Deze bijdragen worden àltijd berekend op basis van het inkomen van een heel jaar. Om een idee te geven:

Je omzet over 1 jaar
– je beroepskosten
– je sociale bijdragen
= je jaarlijks netto belastbaar beroepsinkomen

Bij de start van je zelfstandige activiteit betaal je voorlopige bijdragen. Dit kan een forfaitair minimumbedrag zijn of op basis van een geschat jaarinkomen (voorkeur). Eens jouw definitief jaarinkomen bekend is zal er automatisch een afrekening volgen van de juiste sociale bijdragen rekening houdend met de reeds betaalde voorlopige bijdragen. Hieruit kan dus een afrekening in je voordeel blijken maar eveneens een te betalen opleg als blijkt dat je voorlopige bijdragen niet hoog genoeg waren. Een realistische schatting is dus aan te raden.

Tip: Vanaf 1/1/2022 zijn de drempels afgeschaft voor de aanvraag van vermindering van de sociale bijdragen. Voortaan kan je nog gerichter naar het huidig jaarloon jouw voorlopige bijdragen vastleggen.

Wat krijg je ervoor in ruil?

Elk kwartaal betaal je een sociale bijdrage aan je sociaal verzekeringsfonds. Zo bouw je sociale rechten op als ondernemer. Daar staan verschillende zaken tegenover.

  • Gezinsbijslag
  • Ziekteverzekering
  • Moederschapsuitkering en/of vaderschaps- en geboorteverlof
  • Pensioen
  • Overbruggingsrecht

Gezinsbijslag
In de eerste plaats heb je recht op gezinsbijslag. Onder gezinsbijslag vallen zowel het kraamgeld als de kinderbijslag. Het kraamgeld is een vast bedrag. Vanaf de zesde maand van je zwangerschap kan je het aanvragen bij een kinderbijslagfonds naar keuze. De kinderbijslag wordt maandelijks uitbetaald aan de bijslagtrekkende (meestal vader of moeder). De kinderbijslag wordt uitbetaald voor schoolgaande kinderen tot 25 jaar. Bij de 6de, 12de, en 18de verjaardag van je kind stijgt de kinderbijslag. Verder bestaan er aanvullingen voor mindervalide kinderen, weeskinderen en kinderen van invalide of actieve mindervalide zelfstandigen.

Ziekteverzekering
De sociale bijdragen geven je ook recht op een ziekteverzekering. Die bestaat uit twee delen:

Terugbetaling van medische kosten
Het ziekenfonds betaalt een deel van je medische kosten terug. Denk daarbij aan dokterskosten, bepaalde geneesmiddelen, consultaties bij de kinesist … Maar ook bij een opname in het ziekenhuis is er een tussenkomst voorzien.

Ziekte-uitkering bij arbeidsongeschiktheid
Wanneer je je activiteiten om gezondheidsredenen tijdelijk moet onderbreken, heb je recht op een ziekte-uitkering van het ziekenfonds. Deze vergoeding wordt uitbetaald vanaf de eerste dag van je ziekte, op voorwaarde dat je minstens acht dagen arbeidsongeschikt bent. Voor kortere ziekteperiodes van één tot zeven dagen is er geen tussenkomst voorzien.

Tip: je kan best een verzekering gewaarborgd inkomen extra afsluiten zodat je over een degelijk inkomen beschikt bovenop jouw wettelijke ziekte-uitkering.

Moederschapsuitkering
Vrouwelijke ondernemers hebben recht op twaalf weken betaalde moederschapsrust (dertien weken bij een meerling). Wil je genieten van deze uitkering, dan moet je minstens drie weken moederschapsrust opnemen en moet je je zelfstandige activiteit volledig onderbreken.

Deze verplichte rust start minstens één week vóór de voorziene bevallingsdatum en eindigt ten vroegste twee weken na de bevalling. Daarnaast kan je binnen een termijn van 36 weken nog maximaal negen weken (tien weken bij geboorte van een meerling) facultatieve moederschapsrust opnemen. Je kan dit voltijds of halftijds opnemen in verschillende vrij te kiezen periodes van zeven dagen.

Vaderschaps- en geboorteverlof
Kersverse papa’s hebben recht op betaald vaderschaps- of geboorteverlof van maximum vijftien dagen. De dagen zijn flexibel op te nemen: je kiest zelf wanneer je een volledige of een halve dag verlof opneemt. Het moet niet om aaneengesloten dagen gaan, maar het verlof moet uiterlijk binnen vier maanden na de geboorte opgenomen worden.

Is het moeilijk om je zelfstandige activiteit volledig te onderbreken gedurende vijftien dagen? Dan kan je ervoor kiezen om acht dagen verlof te nemen in combinatie met een uitkering van 135 euro voor de aankoop van vijftien dienstencheques.

Pensioen
Er bestaan verschillende soorten pensioenen: we lichten het rustpensioen en het overlevingspensioen toe.

Het rustpensioen
Een zelfstandige die vandaag de leeftijd van 65 jaar heeft bereikt, kan zijn wettelijk rustpensioen opnemen en mag bovendien onbeperkt bijverdienen. De wettelijke pensioenleeftijd van 65 jaar wordt geleidelijk aan opgetrokken tot 67 jaar in het jaar 2030. Wie echter een voldoende lange loopbaan achter de rug heeft, kan mogelijk al eerder met vervroegd pensioen.

Voor een volledige loopbaan van 45 jaar bedraagt het gewaarborgd minimumpensioen 1.325,92 euro (alleenstaande) of 1.656,88 euro (gezinspensioen). Naar aanleiding van nieuwe pensioenhervorming die de regering De Croo heeft aangekondigd, wordt het gewaarborgd minimumpensioen tegen 2024 geleidelijk aan opgetrokken naar 1.500 euro.

Tip: Met VAPZ (Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen) vul je als zelfstandige je pensioen aan op een manier die fiscaal aantrekkelijk is.

Het overlevingspensioen
Het overlevingspensioen is een vergoeding die aan de overlevende echtgenoot wordt toegekend. De uitkering wordt berekend op basis van de prestaties van de overleden echtgenoot en mag slechts beperkt gecumuleerd worden met andere inkomsten. Het overlevingspensioen wordt ten vroegste toegekend vanaf de leeftijd van 48 jaar. Deze leeftijdsgrens zal geleidelijk worden opgetrokken tot 55 jaar in 2030.

Wie niet voldoet aan deze leeftijdsvoorwaarde, kan aanspraak maken op een overgangsuitkering gedurende een jaar (of 2 jaar wanneer er kinderen ten laste zijn). Deze overgangsuitkering is onbeperkt cumuleerbaar met loon of een andere sociale uitkering.

Overbruggingsrecht
Zelfstandigen die geconfronteerd worden met onvoorziene omstandigheden zoals een faillissement, een stopzetting na collectieve schuldenregeling, een gedwongen onderbreking of een stopzetting door economische moeilijkheden komen in aanmerking voor een overbruggingsrecht.

Voldoe je aan de voorwaarden, dan kan je tot twaalf maanden lang een financiële tussenkomst ontvangen. Je hoeft intussen geen sociale bijdragen te betalen en behoudt wel een aantal sociale rechten.

Mantelzorg door de zelfstandige
Wanneer je je zelfstandige activiteit tijdelijk of volledig stopzet om een naaste te verzorgen als mantelzorger, kan je een volledige of gedeeltelijke maandelijkse uitkering ontvangen. Per aanvraag heb je recht op maximum zes maanden uitkering. Over je hele loopbaan kan je maximum twaalf maanden uitkering ontvangen.

Ontvang je minstens drie opeenvolgende maanden een uitkering als mantelzorger, dan hoef je geen sociale bijdragen te betalen, op voorwaarde dat je je zelfstandige activiteit volledig onderbreekt.

Als je hierover vragen hebt, neem gerust contact op met het kantoor.